اندیشیدن به یک چیز خیلی خیلی گران در روی کره زمین چندان کار راحتی نیست. چون وقتی به آن فکر می کنید نه یک چیز که بلافاصله فهرستی از باارزشترین و گران ترین چیز های جهان به خاطرتان می‌رسد. اما واقعا گران ترین چیز روی زمین چیست؟
درست است یا غلط، یک نیروگاه اتمی در جنوب غربی انگلیس گران ترین چیز روی زمین خواهدبود. این ادعایی درباره‌ی طرح پیشنهادی نیروگاهی در هینکلی پوینت در سامرست است- اما آیا تا به حال ساخت چیز دیگری چنین هزینه‌ای داشته‌است؟
سازمان مدافع محیط زیست صلح سبز ماه گذشته طی دادخواستی در اعتراض به این پروژه گفته‌است “قرار است هینکلی گران‌ترین چیز روی زمین باشد… بهترین گمان‌ها حاکی از این است که هینکلی می‌تواند ۲۴ میلیارد پوند (۳۵ میلیارد دلار) تمام شود.”
این رقم پرداخت سود پول قرضی را در بر می‌گیرد، اما تمهیدات تامین مالی برای هینکلی سی به قدری مبهم است که محاسبه‌ی هزینه‌ی نهایی به‌طور دقیق غیرممکن است.
حتی اگر فقط مخارج ساخت‌وساز را، بدون تغییر در برآورد در نظر بگیرید، باز هم هزینه‌ی آن بالا خواهدبود- پیمان‌کار اصلی، شرکت ای‌دی‌اف، این هزینه را ۱۸ میلیارد پوند (۲۶ میلیارد دلار) برآورد می‌کند.
با این پول می‌توانید جنگل کوچکی بسازید که درختان آن برج خلیفه باشد- بلندترین ساختمان دنیا واقع در دوبی که ۱ میلیارد پوند ناچیز (۱.۵ میلیارد دلار) هزینه داشت. هم‌چنین می‌توانید بیش از ۷۰ مایل شتاب‌دهنده‌ی ذره‌ای را باردار کنید. برخورددهنده‌ی هادرونی بزرگ۱۷ مایلی، که زیر مرز فرانسه و سوییس ساخته‌شد تا اسرار هستی را کشف کند، فقط ۴ میلیارد پوند (۵.۸ میلیارد دلار) هزینه داشت.
گران‌ترین پل که تا به حال ساخته شده‌است، تعویض قسمتی از فاصله‌ی بین دو ستون بخش شرقی پل اوکلند بی‌در سان‌فرانسیسکو است، که طوری طراحی شده‌است تا در برابر شدیدترین زلزله‌ای که زلزله شناسان در ۱۵۰۰ آینده انتظارش را دارند مقاوم باشد. این پل حدود ۴.۵ میلیارد پوند (۶.۵ میلیارد دلار) هزینه داشته‌است.
پس چرا هینکلی سی این‌قدر پرهزینه است؟
استیو توماس، استاد بازنشسته‌ی سیاست‌گذاری انرژی در دانشگاه گرینویچ می‌گوید: “نیروگاه‌های هسته‌ای پیچیده‌ترین تجهیزاتی هستند که ما می‌سازیم.”
“هزینه‌ی نیروگاه‌های هسته‌ای در طول تاریخ معمولا بالا رفته‌است، چون رخ دادن حوادث باعث شده‌است ما معیارهایی را برای کنار آمدن با ریسک طراحی کنیم.”
برای مقایسه، جدیدترین نیروگاه هسته‌ای انگلستان، سایزول بی، که در ۱۹۹۵ کامل شد، تنها ۲.۳ میلیارد پوند (۳.۴ میلیارد دلار)، یا به نرخ امروز ۴.۱ میلیارد پوند (۶ میلیارد دلار) هزینه داشته‌است.
در این قرن هیچ نیروگاه هسته‌ای در اروپا کامل نشده‌است- نیروگاه‌هایی که در سال‌های اخیر ساخته شده‌اند در کشورهای نظیر چین یا هند بوده‌است، و توماس معتقد است ارقام این نیروگاه، ها، به خاطر جایی که در آن هستند قابل اطمینان نیست.
درباره‌ی ساختمان‌های تاریخی چه‌طور- آیا هرم بزرگ گیزا می‌تواند هینکلی سی را در سایه قرار دهد؟
محاسبه‌ی هزینه‌ی چیزی که بیش از ۴۵۰۰ سال پیش ساخته شده‌است با چالش‌های پرشماری همراه است، اما در ۲۰۱۲ شرکت ساختمانی ترنر برآورد کرد که می‌تواند این هرم را با هزینه‌ای بین ۷۵۰ میلیون پوند (۱.۱ میلیارد دلار) و ۹۰۰ میلیون پوند (۱.۳ میلیارد دلار) بسازد.
این رقم شامل ۵۰۰ میلیون پوند (۷۳۰ میلیون دلار) برای سنگ و ۴۰ میلیون پوند (۵۸ میلیون دلار) برای ۱۲ تاور کرین است. با این حال این شرکت پیش‌بینی کرده‌است که تنها ۶۰۰ نیروی کار لازم خواهدبود- در ساخت هرم اصلی ۲۰۰۰۰ نفر به کار گرفته‌شدند، زمانی که تنها کرین موجود، انواع بالدار و پوشیده از پر (پرنده‌ی کرین یا درنا) بود.
و هزینه‌ای که برای فرعون خوفو داشته‌است چه‌قدر است؟ این باور وجود دارد که کارگران مدت ۲ دهه، ۴ ماه از سال را برای ساخت هرم کار می‌کردند، یعنی در طول طغیان سالیانه‌ی رود نیل که باعث می‌شد زمین‌هایی که معمولا به آن گرایش داشتند، زیر آب برود. این معادل ۴۸.۴ میلیون روز کار است. تصور می‌شود ۴۰۰۰ نفر دیگر در کل سال کار می‌کرده‌اند، که این رقم را در مجموع به ۷۷.۶ میلیون روز کار می‌رساند. با استفاده از حداقل دستمزد فعلی در مصر که معادل روزی ۳.۹۳ پوند (۵.۷۳ دلار) است، هزینه‌ی کارگر به ۳۰۵ میلیون پوند (۴۴۵ میلیون دلار) می‌رسد.
استفاده از نرخ کار امروزی آن‌قدر که به نظر می‌رسد عجیب نیست. یک کتیبه که در این عصر کشف شده است، نشان می‌دهد کارگران روزی ۱۰ قرص نان و یک کوزه نوشیدنی دریافت می‌کرده‌اند. شواهد باستان‌شناسی حاکی از آن است که سازندگان این هرم گوشت و ماهی نیز دریافت می‌کرده‌اند، و در مصر امروزی ۱۰ قرص نان، یک قوطی کوکاکولا و تکه‌ای گوشت گاو یا ماهی حدود ۴ پوند (۵.۸۰ دلار) هزینه دارد.
و فرعون مجبور نبوده‌است برای مواد خام هزینه‌ای بپردازد.
جویس تیلدزلی، مدرس مصرشناسی در دانشگاه منچستر می‌گوید: “پادشاه مالک تمام سنگ‌های معادن بوده‌است. او نمی‌توانسته این سنگ‌ها را بفروشد – هیچ‌کس هیچ استفاده از آن نداشته‌است. کاخ‌ها و معابد او از خشت‌های گلی ساخته شده‌بودند و خانه‌های مردم نیز همین‌طور. هیچ‌کس توان خرید آن را نداشته‌است. این یک منبع رایگان است.”
او فکر می‌کند نیروی کار نیز به‌طور موثر رایگان بوده‌است. به کارگران در ازای کار خوراکی پرداخت می‌شده و فرعون این خوراکی را به عنوان مالیات جمع‌آوری کرده بوده‌است.
او می‌گوید: “اگر این خوراکی را صرف نیروی کارش نمی‌کرد، باقی نمی‌ماند، او مجبور می‌شد به شیوه‌ی دیگری آن را دوباره توزیع کند. من استدلال می‌کنم که ساختن هرم کاملا رایگان بوده‌است.”
در هر صورت، صورت‌حساب ۵۰۰ میلیون پوندی برای سنگ به علاوه‌ی ۳۰۵ میلیون پوند دستمزد به هیچ‌وجه نزدیک به هینکلی سی نیست.
دیوار بزرگ چین حتی پروژه‌ای بزر‌تر از هرم مصر بود. جرم این دیوار، به طول ۵۵۰۰ مایل، قطعا بیش‌تر از آن است. اما در واقع تعداد زیادی دیوار است که در طول ۲ هزار سال در کنار هم قرار گرفته و به کلمه‌ی “چیز” مفهومی فراتر داده‌است.
برگردیم به دوره‌ی مدرن، نه فرودگاه هیترو (۲.۳ میلیارد پوند، ۳.۴ میلیارد دلار) نه کراس‌ریل، راه‌آّهن جدید لندن (۱۴.۸ میلیارد پوند؛ ۲۱.۶ میلیارد دلار) نمی‌تواند با هینکلی برابری کند.
به نظر می‌رسد فعلا یک پروژه می‌تواند در نگاه اول هزینه‌ای مشابه این نیروگاه هسته‌ای داشته‌باشد. خانواده‌ی سلطنتی عربستان سعودی در حال نوسازی مسجد اعظم مکه با هزینه‌ی گزارش‌شده‌ی حدود ۱۶ میلیارد پوند (۲۳ میلیارد دلار) است. اما این رقم شامل یک جاده‌ی جدید و یک خط قطار جدید در میان هزینه‌های دیگر می‌شود، بنابراین باز هم فراتر از یک “چیز” است.
یک مدعی دیگر فرودگاه بین‌المللی هنگ کنگ است، که در ۱۹۹۸ در یک جزیره‌ی مصنوعی، با هزینه‌ی ۱۳.۷ میلیارد پوند (۲۰ میلیارد دلار)- معادل ۲۰.۱ میلیارد پوند (۲۹ میلیارد دلار) به نرخ امروز- ساخته‌شد. این رقم فقط اندکی کم‌تر از برآورد ای‌دی‌اف از هزینه‌ی ساخت هینکلی سی است (البته به یاد داشته‌باشید ما هزینه‌ی تامین مالی این توافق را در نظر نگرفته‌ایم).
اما کارخانه‌ی گاز طبیعی مایع گورگن که در شورون استرالیا ساخته شده‌است، با ۵۴ میلیارد دلار (۳۷ میلیارد پوند) از همه‌ی این‌ها پیشی می‌گیرد و تا این جا گران ترین چیز محسوب می شود.. این کارخانه که در جزیره‌ی بارو در شمال غربی سواحل این کشور ساخته شده‌است تا یک میدان گازی عظیم دریایی را پالایش کند، در مارس تولید را شروع کرد.
البته از این کارخانه هم روزی سبقت گرفته خواهدشد. استیو توماس می‌گوید: “ما فقط در حال ساخت ۲ رآکتور در هینکلی هستیم. ترکیه توافقی برای ۴ رآکتور دارد، افریقای جنوبی در آستانه‌ی برگزاری مناقصه برای ۶ رآکتور است. وقتی نوبت به اجرای پروژه‌ی ۶ رآکتور می‌رسد، هزینه‌ی آن ۳ برابر بیش‌تر از هینکلی خواهدبود.”
و گران ترین چیز روی زمین هر چه باشد، آن بالا در آسمان چیزی است که بر تمام این چیزها سایه می‌افکند.
ایستگاه فضایی بین‌المللی. قیمت: ۱۰۰ میلیارد یورو (۷۷.۶ میلیارد پوند، یا ۱۱۰ میلیارد دلار).
